توقع (نظرسنجی 14)

توقع (نظرسنجی 14)

توقعات و رنجش

کسانی هستند که در دل تان احساس ناراحتی از آن ها داشته باشید؟

گاهی پیش می آید که در روابط مان از یکدیگر می رنجیم.  شاید توقع محبت بیشتری داریم یا شاید طوری با ما رفتار شده که انتظارش را نداشتیم، یا …

نظرسنجی این بار در مورد انتظارات ما از دیگران و رنجش و ناراحتی مان در پی برآورده نشدن توقعات مان از دیگران است.

آمار پاسخ های نظرسنجی توقع

پرسش این است: به نظر شما تا چه میزان ناراحتی و رنجش ما در روابط ناشی از انتظارات برآورده نشده ما از دیگری است؟

125 نفر در این نظرسنجی مشارکت کردند. در شکل زیر درصد پاسخ ها را می بینید. اکثریت باور دارند که رنجش ما از دیگران به میزان زیادی به سبب انتظارات برآورده نشده مان است.

توقعات و چالش با دیگران

آیا می توان از دیگران توقع محبت نداشت؟ آیا می توان انتظارات را به حدی پایین آورد یا حتی آن ها را به صفر رساند تا متحمل رنج و سرخوردگی نشویم؟

آیا رابطه های ما بر پایه نیازمان به یکدیگر ایجاد شده است؟ آیا روابط و به ویژه رابطه همسران، وابسته به تأمین نیاز یکدیگر و پاسخ دادن به انتظارات یکدیگر نیست؟

پاسخ سوالات بالا برای هر شخصی متفاوت است. نیاز فرد به دیگران، حساسیت او بر روی روابط و تعاملات، میزان زودرنجی و سطح توقعات او از اطرافیانش، از فردی به فردی، بسیار متفاوت است. همچنین برای یک فرد می توان گفت انتظاراتش نسبت به اشخاص گونان بسی بالا و پایین می شود. مثلاً ممکن است فردی از فرزند خود توقع هیچ محبت و ملاحظه ای را نداشته باشد اما از همسر خود بسیار انتظار داشته باشد. 

اما پیش از آن که سوالات بالا را بررسی کنیم لازم است چیزهای دیگری را در خودمان بشناسیم. 

توقعات و چالش با خود

مهم تر از آن که آیا ما می توانیم از «دیگران» توقعی داشته باشیم یا نه، چالش با خودمان است: 

ما انتظارات خود را چگونه بیان می کنیم؟ اگر بیان نمی کنیم، چرا توقع خود را پنهان می کنیم؟ واکنش ما مقابل انتظاراتی که از دیگران داریم و برآورده نمی شوند، چیست؟ چطور این توقع از دیگری در من ایجاد شد؟

ارتباط انسانی، بسیار پیچیده است. نمی توان حکم داد که انتظار از دیگران خوب است یا بد! اما می توان شرایط ارتباطی را تغییر داد؛ مثلاً گفت و شنود را وارد ارتباط کرد. خود را بهتر شناخت. توانایی و جرئت ابراز نیاز خود را پیدا کرد. در مورد انتظاراتِ خود، مسئولیت پذیر بود.

آیا من مسئولیت را گردن دیگران می اندازم؟ مثلاً زمانی که مشکلی در زندگی ما رخ می دهد من انتظار دارم که همسرم آن مشکل را حل کند؟ آیا انتظار دارم همسرم بدون حرف زدنِ من، نیازهای مرا درک کند؟ آیا انتظار دارم دیگران احوال مرا جویا باشند؟ در حالی که خود به قصد صمیمیت قدمی بر نمی دارم.

توقع در زوج ها

گاهی پیش می آید که یکی از همسران، کمبودی را در زندگی ش حس می کند ولی نمی داند دقیقاً چیست. او تلاش می کند کارهایش را درست انجام دهد، گذشت می کند، متعهد است و سعی بر خوش بینی دارد. ولی همچنان از برآورده نشدن انتظاراتش خلائی حس می کند. او انتظار محبت و صمیمیت بیشتری در زندگی دارد. این خلاء رنجی سنگین در زندگی ش می گذارد.

همسر رنج کشیده با خود فکر می کند: «اگر همسرم بیشتر محبت می کرد.» «اگر او اینقدر کنترل گر نبود.» «اگر همسرم همیشه عصبانی و خشمگین نبود.» او فکر می کند توقعاتی که از همسرش دارد با برطرف شدن «مشکل» همسرش، برآورده می شود. ولی حتی اگر آن مشکل حل شود، همچنان توقعات او بی پاسخ می ماند و احساس صمیمیت و محبت در زندگی ایجاد نمی شود.

توقعات در قالب حد و مرز هر شخص

وجود حد و مرز در ارتباطات هر فرد (و به ویژه رابطه همسران) بسیار مهم است. اگر حد و مرز در روابط نباشد، دو نفر هیچ گاه به صمیمیت نمی رسند. اما حد و مرز چیست؟ حد و مرز در اینجا به معنی رایج آن نیست که: حدّ خودت را بشناس و وارد مرز من نشو! بلکه حد و مرز ایجاد کننده رابطه سالم و صمیمی و به دور از رنجش های دو طرف است.

حد و مرز محدوده مالکیت فرد را تعیین می کند. مثلاً هر کس محدوده مالکیت خانه اش مشخص است. می داند درون این دیوار خانه من است و بیرون آن خانه همسایه. هر اتفاقی که درون خانه من بیفتد، مسئول آن «من» هستم.

اگر در روابط بدانم حد و مرزها کجاست، در واقع می دانم «مالک» این احساس ها، این نگرش ها و این رفتارها من هستم یا دیگری. این احساسات آیا تعلق به من دارد یا به دیگری؟ اگر مشکلی برایم پیش بیاید می دانم این مشکل، متعلق به من است و من مسئول آن هستم یا دیگری. 

حد و مرز برای روشن کردن توقعات

زوجی را در نظر بگیرید که مرد همیشه عصبانی است و خانم همیشه ناراحت از این خشم. وقتی از مرد می پرسیم چرا این قدر خشمگینی، می گوید: «بخاطر این که خانم همیشه سعی در کنترل زندگی من دارد.» و وقتی از خانم می پرسیم: «چرا زندگی همسرت را کنترل می کنی؟» پاسخ می دهد: «چون او هیچ وقت به من توجه کافی ندارد.»

در این مثال مشخص است که توقعات زن و مرد در رابطه شان برآورده نمی شود و برای هر دو رنجش و خشم به بار آورده است. اما مسئله این است که نه مرد و نه زن، حد و مرز خود را نمی دانند و گویی نمی خواهند مسئولیت عمل خود، رفتار خود و احساسات خود را بپذیرند. 

این مشکل مرد است که از رفتار همسرش خشمگین می شود. می تواند در برابر برآورده نشدن انتظاراتش برای آزاد بودن خود، واکنش دیگری نشان دهد. صحبت کند. اما خشمگین می شود. او مسئول احساس خود است.

همچنین این مشکل زن است که رفتار کنترل گرانه نشان می دهد. او در برابر سرکوب شدن توقعش برای محبت و جلب توجه همسر، می تواند صحبت کند. رفتار دیگری نشان دهد. اما رفتار کنترل گرانه نشان می دهد. این خانم است که مسئول رفتار خودش است. اما زن و مرد هر دو طرف مقابل را مسئول رفتار خود می دانند. یعنی حد و مرز خود را نشناخته اند. 

صمیمیت در گذر از توقعات

آیا می توان با وجود انتظارات برآورده نشده، به رابطه ای صمیمی دست یافت؟ این بستگی به واکنش ما مقابل انتظارات برآورده نشده مان دارد.

به نظر می آید راه رسیدن به رابطه ای صمیمی، شناخت حد و مرز در زندگی خود است. مهم است که مقابل هر توقعی که از دیگران داریم، بدانیم مسئول این مشکل، مسئول این احساس و مسئول این رفتار چه کسی است؟ چه کسی مسئول تغییر شرایط است؟ چه کسی مالک احساس رنجش در من است؟ آن زمان قدم اول برای تغییر رابطه و رفتن به سمت صمیمیت برداشته می شود.

اگر حد و مرز را مثلثی بدانیم، سه وجه آن عبارت است از: آزادی، مسئولیت، عشق.

زمانی که شخص در رابطه اش خود را «آزاد» بداند (غیر وابسته به مشکلات دیگران) و خود را «مسئول» احساس آزادی ش بداند، «عشق» و صمیمیت قابل دستیابی است.

منبع:

کلاود، ه.، تاون سند، ج. (2000). زندگی مشترک و حد و مرزهایش: چه انتخاب هایی عشق را زنده می کند و کدام ها می کشند، ترجمه فرناز فرود، انتشارات صابرین، تهران (1390).