نقد و تحلیل فیلم بردمن (مرد پرنده ای) از دیدگاه اگزیستانسیال

چاپ مقاله

نقد و تحلیل فیلم بردمن ( مرد پرنده ای ) از دیدگاه اگزیستانسیال

 

مرد پرنده ای ؛ معنایابی در عین پوچی

همه ی ما انسان ها، تلاش میکنیم تا بفهمیم چه کسانی بوده ایم و چه کسانی میخواهیم باشیم. تلاشی که محوریت آن زیستن در زمان حال ، یافتن خود اصیل و به فعلیت رساندن جنبه های خود سابقمان می باشد.

در رابطه با این تلاش، در سال 2014 فیلمی قدرتمندی در ژانر کمدی-درام به کارگردانی کارگردان مشهور مکزیکی، الخاندرو گونسالس اینیاریتو با بازیگری  مایکل کیتون ، ادوارد نورتون و اما استون ساخته شد.

در این نوشته با تحلیل فیلم بردمن از نگاه وجودی در خدمت شما خواهیم بود.

 

نقد و تحلیل فیلم بردمن (مرد پرنده ای) از دیدگاه اگزیستانسیال

داستان فیلم مرد پرنده ای

در این فیلم،  ریگان تامسون – با بازی مایکل کیتون – ستاره ی سابق سینماست که به خاطر ایفای نقش قهرمانانه ی “مرد پرنده ای” (BirdMan) بدر بین مردم یک سوپر  استار محسوب شده و محبوبیت زیادی دارد. این نقش را 20 سال قبل از زمان حالش بازی کرده که باعث شهرتش شده است. طرفداران ریگان نمیخواهند او فرد دیگری باشد ؛ گویی ترس این را دارند که قهرمان خود را از دست بدهند.

برای ریگان، ماندگار شدن در اذهان مردم به عنوان یک نقش منحصر به فرد و به یاد ماندنی، میتواند بسیار اغوا کننده باشد ؛ اما از طرفی، وی میخواهد تا خود را از هویت کرد پرنده ای برهاند. وی به دنبال نوع جدیدی از موفقیت است، به همین منظور و برای دستیابی به این مهم، نقش نمایشنامه نویس، کارگردان و بازیگری نمایشنامه ای به نام Broadway  را شروع میکند. اکنون او برای اثبات اینکه به جز مرد پرنده ای قادر به اجرای آثار موفقیت آمیز دیگری هم هست، نمایشنامه ای از داستان کوتاه ریموند کارور اقتباس کرده که در مرحله پیش نمایش برای اخذ نوبت اجرا روی تئاتر برادوی است.

ریگان در حال تلاش برای تمرین نقش جدید نمایشنامه نویسی خود است تا بتواند از طریق موفقیتی که در نمایش نامه نویسی پیدا میکند، از هویت مرد پرنده ای (بردمن) رها شود. در همین حین، فیلم بردمن با ظرافت خاصی تعارضات بین فردی و درون فردی ریگان در مورد اینکه ” او واقعا کیست؟ بازیگر مرد پرنده ای و یا نمایش نامه نویس Broadway ” را مورد بررسی قرار میدهد.

 

تنش در زندگی ؛ ریسک و هویت یابی یا بزدلی و تکرار؟

در خلال فیلم، تنشی در میگیرد ؛ تنشی که ناشی از رویارویی دو شخصیت خیالی است که به سراغ ریگان آمده اند.

اولی، نماد مرد پرنده ای ( همان شخصیتی که ریگان 20 سال پیش آن را ایجاد کرده ) به سراغ وی می آید ؛ همه جا مانند سایه وی را دنبال میکند، داخل شهر، داخل خانه و حتی در خواب. بی وقفه از ریگان انتقاد میکند. از ریگانی که میخواهد هویت جدیدی برای خود کشف کند و به زندگی خود معنا دهد. گویی ریگان از مرد پرنده ای بودن خسته شده و مرد پرنده ای از این خستگی رنج میبرد و سعی دارد تا ریگان را همانطوری که هست نگه دارد.

نقد و تحلیل فیلم بردمن (مرد پرنده ای) از دیدگاه اگزیستانسیال

دومی، نماد شخصیت جدیدی است که ریگان سعی دارد با موفقیت در فیلم نامه نویسی آن را کسب کند.  وی نومیدانه و علی رغم موانع مکرری که در سر راه وی از سوی بازیگران، منتقدان و حتی دخترش ایجاد میشود، تلاش میکند تا به موقع و با موفقیت نمایش نامه را تحویل دهد.

نماد بردمن دائما این پیغام را برای ریگان تکرار میکند: هیچگاه تغییر نکن ؛ زیرا هویت قدیمی من جوایز زیادی برای تو به ارمغان آورده است و هیچ خطری برای تو ندارد.

نماد نمایشنامه نویس این پیغام را برای ریگان تکرار میکند:  من از شخصیتی که 20 سال پیش برای خود ساختی، بهترم هستم ؛ من تمایل دارم ریسک کنم و معنای جدیدی به زندگی تو بدهم و تو را از این زندگی پوچ رها کنم.

اوج کشمکش ریگان

کشمکش ریگان برای کسب هویت جدید یا نگهداری هویت موفق قبلی در هنگام نمایش شبانه اش به اوج خود میرسد. در صحنه ی پایانی نمایش، ریگان باید اصلحه ی مصنوعی را روی سر خود بگذارد و شلیک کند. اما به دلیل اینکه ریگان در مورد هویت خود گیج و سردرگم است، تصمیم میگیرد با یک اصلحه ی واقعی به سر خود شلیک کند؛ و این کار را هم میکند که وی را راهی بیمارستان میکند.

نقد و تحلیل فیلم بردمن (مرد پرنده ای) از دیدگاه اگزیستانسیال

ریگان زنده میماند ؛ در صحنه ی پایانی فیلم، ریگان از پنجره ی اتاقش در بیمارستان به گذشته ی خود فکر میکند و ناگهان به بیرون میپرد؛ اما به جای اینکه سقوط کند، به سمت آسمان پرواز میکند.

قطعا این پایان مبهم باعث سردرگمی و گیجی مخاطب میشود ؛ یکی از تفاسیری که میشود از این پایان داشت، این است که ریگان نتوانست هویت مرد پرنده ای خویش را رها کند و خودش را کشت!

همانطور که ممکن است قبلا حدس زده باشید، من این فیلم را به شدت میپسندم و مانند ریگان، می‌خواهم به فیلمی که برخی از آن‌ها می‌گویند یک فعالیت بی‌معنی است ، معنا دهم. اما، به هیچ وجه این کار را نمی‌کنم. من به شما اجازه می‌دهم که خودتان تصمیم بگیرید.

 

تحلیل فیلم بردمن از دیدگاه اگزیستانسیال

تفسیر من متفاوت است. من معتقدم که این نشان‌دهنده مرگ او و تجدید حیات بعدی در یک نفس جدید و معتبر است، که شامل احترام به نفس قدیمی و پذیرش خویشتن جدید او می‌شود. تضاد بین این دو هویتی که او تجربه کرده بود یکپارچه شد. او طعم شیرین آزادی و انتخاب را چشید. وی نقشی فراتر از مرد پرنده ای یا نمایش نامه نویس را انتخاب کرد: نقش آزادی.

نقد و تحلیل فیلم بردمن (مرد پرنده ای) از دیدگاه اگزیستانسیال

تلاش برای اینکه چگونه خودمان را میشناسیم و میپذیریم، بخش ذاتی شرایط انسان است. هویت واقعی ما با تجربیات زندگی ما تغییر می‌کند. خیلی شجاعت لازم است که با این کشمکش رو به رو شویم و این کشمکش همیشه همراهمان باشد، زیرا در طی این فرآیند ممکن است ناامیدی را تجربه کنیم. گاهی اوقات این فرآیند ، شب تاریک روح نامیده می‌شود. گاهی اوقات ، این موقعیت، بحران وجودی نامیده می‌شود. این شرایط زمانی میتواند دشوار باشد که ما به دنبال یکپارچه سازی خود با یک هویت جدید هستیم. این مبارزه برای همه ما منحصر به فرد خواهد بود و می‌تواند در زمان‌های مختلف زندگی ما اتفاق بیافتد. من شما را تشویق می‌کنم که با این کشمکش و ناآرامی مواجه شوید. مثل مرد پرنده ای ( BirdMan ) ، من شما را تشویق می‌کنم که از قدرت آزادی و انتخابتان استفاده کنید ، تصمیم بگیرید و بالهایتان را باز کنید.