ارتباط نوجوان با والدین و مشکلات آن – قسمت دوم

به طورکلی، تحقیقات مختلف نشان می دهند که بلوغ با افزایش تعارض والد . فرزند مرتبط است، برای نمونه، برگ (۱۳۹۱) با اشاره به پژوهش های مختلف، نشان داد که با آغاز دوره بلوغ، جروبحث بین والدین و نوجوانان افزایش می یابد و مذاکرات آنان به بن بست می رسد. بر این اساس، هر دو گروه از کاهش صمیمیت در روابط خود گزارش می دهند. اکنون به بررسی دلایل تغییر ارتباطات بین والدین و نوجوانان پرداخته می شود.

دلایل تغییر ارتباط والدین و نوجوانان در دوران بلوغ

ارتباط بین والدین و نوجوانان می تواند به دلایل زیر تغییر شکل دهد :

• از یک طرف نوجوان ازلحاظ جسمی ظهور علائم بزرگسالی را در خود می بیند و بر این اساس رفتاری متفاوت با دوران کودکی از والدین خود انتظار دارد. از طرف دیگر، اگرچه نوجوان در سال های اولیه ورود به این مرحله ازلحاظ شناختی (همان گونه که در مبحث ارتباط با خود مطرح شد) در مرحله آغازین تفکر صوری است، ولی هنوز تجربه و مهارت کافی برای به کارگیری این نوع تفکر را ندارد. نوجوان به سختی قادر است بین نیازها، تمایلات و علایق خود و دیگران تفاوت بگذارد و به همین دلیل سرسخت و سازش ناپذیر می شود. چنین تفکری موجب تنش در روابط خانوادگی می گردد.

• دلیل دیگر اینکه، نوجوان به علت تغییرات شناختی و هیجانی، دیگر همچون دوران کودکی والدین خود را ادائاه و ناتوانمند» نمی داند، بلکه ضعف ها و نقص های والدین را به وضوح می بیند و گاهی از آن ها انتقاد می کند. این نیز به نوبه خود به تیره شدن روابط منجر می شود.

• علاوه بر این، پژوهشگران یکی دیگر از عوامل ایجاد فاصله بین نوجوانان و والدین را بلوغ جنسی می دانند. آنان این گونه تفسیر می کنند که در جوامع غیرصنعتی، نوجوانان با بلوغ جنسی خانواده را ترک می کنند؛ اما در جوامع صنعتی، از آنجایی که نوجوانان حتی مدت ها بعد از بلوغ جنسی از لحاظ مالی به والدین خود وابسته می مانند و نمی توانند خانواده را ترک کنند، فاصله روانی بین والدین و فرزندان می تواند جایگزین مدرنی برای جدایی جسمانی شود (برک، ۱۳۹۱). اکنون این سؤال مطرح می شود که چه عواملی می توانند در ارتباطات بین نوجوان و والدین نقش اثربخشی داشته باشند؟

عوامل اثر بخش در بهبود ارتباطات بین نوجوان و والدین

اولین عامل مهمی که در روابط بین والدین و نوجوانان بسیار مؤثر است و می تواند نقش مهمی در بهبود ارتباطات داشته باشد، شیوه فرزندپروری والدین است. اعتقادات، نگرش ها، ارتباطات و اقدامات والدین در قالب سبک های فرزندپروري آنان نمود پیدا می کند، آموزش و به کارگیری شیوه مناسب فرزندپروری می تواند بستر ارتباط سالم و اثربخش بین والدین و نوجوانان را فراهم کند. البته نیاز است والدین شیوه های فرزندپروری را برحسب رشد شناختی و روانی فرزندان خود بیاموزند.

به بیان دیگر، بدیهی است که شیوه های تربیتی که برای یک کودک هفت ساله به کار برده می شود، با شیوه های تربیتی مناسب یک نوجوان چهارده ساله تفاوت دارد. از این رو، ضرورت دارد که والدین به موازات رشد فرزندان خود، پیوسته در فرآیند یادگیری درگیر باشند و در صورت لزوم از کارشناسان علوم تربیتی و روانشناسی باری جویند علاوه بر آگاهی و تسلط بر شیوه فرزندپروری مناسب، ارتباطات غیر کلامی و راهنمایی عاطفی نقش بسزایی در بهبود ارتباطات بین والدین و نوجوانان دارند.