مراحل شکل گیری گروه درمانی

مراحل شکل گیری گروه درمانی

ترکیب گروه

اینکه آیا اعضای یک گروه باید با هم همگن یا ناهمگن باشند، به اهداف گروه بستگی دارد. به طور کلی، با توجه به جمعیت مورد نظر و نیازهای مشخص آن، بهتر است که اعضای گروه از آن جمعیت انتخاب شوند تا از یک گروه ناهمگن. گروهی را در نظر بگیرید که از افراد سالمند تشکیل شده است.

این گروه به طور انحصاری می تواند بر مشکلات به خصوصی تأکید کند که دوره رشدی آنها مشخص می کند مانند تنهایی، انزوا، احساس پوچی، طرد، ضعیف شدن بدن و غیره. شباهت بین اعضای گروه می تواند موجب افزایش میزان انسجام گروه شود و این خود امکان فراهم آمدن یک بررسی همه جانبه و باز از بحرانهای زندگی را به دست می دهد. اعضا می توانند احساسهایشان را به نحوی بیان کنند که محرمانه باقی بماند و شرایط زندگی آنها می توانند رابطه عمیقی با یکدیگر ایجاد کند.

گروه های همگن

نمونه هایی از دیگر گروه های همگن عبارت اند از: الکلی های گمنام، مؤسسه های ترک اعتیاد و اصلاحا، والدین جداشده و تنها، و کنترل کنندگان وزن. به کرات می شنویم که مردم ادعا میکنند تا زمانی که فردی عملا چیزی را تجربه نکرده باشد، برای مثال، مشکلات افراد الكلى، نمی تواند این مشکلات را دقیقا بشناسد و بدین گونه افراد کمک کند. ما این عقیده را نمی پذیریم که رهبر گروه باید تمام مشکلات مراجعان را تجربه کرده باشد.

در این زمینه تنها این موضوع اهمیت دارد که رهبران گروه بتوانند احساسهای مراجعان نظیر تنهایی، ترس و اضطراب را شناسایی کنند. با وجود این، هنگامی که مشکل خاصی ایجاد می شود، انسجام و همگنی گروه می تواند سودمند باشد.

گاهی یک نمونه کوچک از ساخت اجتماعی دنیای بیرونی مطلوب است و لذا در این شرایط وجود یک گروه ناهمگن ضروری است. گروههای رشد شخصی و گروههای درمانی معین بیشتر ناهمگن اند. اعضا می توانند با کمک بازخوردهای گرفته شده از یک گروه ناهمگن در محیط که نماینده واقعیت خارج از گروه است رفتارهای جدیدی را آزموده و مهارتهای میان فردی خود را گسترش دهند.

حجم گروه

حجم مناسب یک گروه چقدر است؟ پاسخ این سؤال به عوامل متعددی بستگی دارد: سن مراجعان، تجربه رهبر، نوع گروه و مشکلاتی که مورد بررسی قرار میگیرند. برای مثال، گروهی متشکل از کودکان دبستانی ممکن است شامل سه یا چهار عضو باشد، در حالی که گروه نوجوانان ممکن است حدود شش تا هشت عضو را در بر بگیرد. در خصوص گروههای هفتگی، حدود هشت عضو به همراه یک رهبر می تواند مناسب باشد. چنین گروهی فرصت مناسبی را برای تعامل با دیگران و در مقابل حداقل زمان را برای فعالیتهای فردی و احساس بودن در گروه فراهم میکند.

تعداد دفعات و مدت زمان ملاقات

 اعضای گروه چند وقت یک بار با یکدیگر ملاقات کنند؟ مدت زمان هر یک از این جلسات چقدر باشد؟ آیا ملاقاتهای گروهی باید هفته ای و به مدت یک ساعت تشکیل شود؟ یا هفته ای به مدت یک ساعت و نیم تا دو ساعت مناسب تر است؟ هنگامی که با گروههایی از کودکان و نوجوانان سر و کار داریم، بهتر است برای تداوم دقت آنها تعداد جلسات بیشتر و مدت زمان این جلسه ها کوتاهتر باشد. چنانچه گروه در مدرسه تشکیل شود، مدت زمان جلسه ها می تواند با توجه به برنامه منظم کلاسهای تنظیم شود.

 

برای شکل گیری گروه گروههایی از دانشجویان و بزرگسالان بهنجار، تشکیل هفتگی جلسه ها به مدت دو ساعت می تواند مناسب باشد. این مدت زمان بدون اینکه موجب خستگی آنها شود فرصت کافی را برای فعالیتهای اعضا فراهم میکند. با توجه به شیوه رهبری خود و نوع اعضای گروه، شما می توانید تعداد و مدت زمان جلسات را مشخص کنید. برای بیماران بستری که از عملکرد پایینی برخوردارند، ضروری است که مدت زمان این جلسات روزانه از ۴۵ دقیقه تجاوز نکند. به واسطه مشکلات روانشناختی این افراد، منطقی نیست که توجه آنها را برای یک مدت زمان طولانی مشغول کنیم.

 

طول گروه

مدت زمان گروه چقدر باید باشد و آیا عاقلانه است که تاریخ خاتمه کار گروه از قبل تعیین شود؟ ما بر این باوریم که تاریخ خاتمه اكثر گروهها باید از همان ابتدا اعلام شود، به طوری که اعضا کاملا از زمان شروع و خاتمه گروه آگاه باشند. طول مدت گروههای دانشجویی معمولا پانزده هفته، یعنی، به اندازه یک ترم تحصیلی است. در خصوص دانش آموزان دبیرستانی نیز این مدت کاملا مناسب است، زیرا در این مدت اعتماد شکل می گیرد و تلاش جهت دستیابی به تغییرات رفتاری صورت می گیرد، اما با این حال، به نظر نمی رسد زمان آن به اندازهای طولانی باشد که زمان گروه به طور بی پایان طول بکشد.

تعداد جلسات گروه

البته تعداد جلسات گروههایی که اعضای یکسانی دارند می تواند سالها به طول انجامد. این برنامه زمانی به اعضا امکان می دهد تا به طور عمیق مسایل را مورد بررسی قرار دهند و در صورت لزوم به ارایه راه حل و حمایت بپردازند. این گروهها برای ایجاد استقلال از توان زیادی برخوردار هستند و بنابراین مهم است که هم رهبر و هم اعضا، تأثیر گروه بر زندگی روزانه مراجعان را مورد ارزیابی قرار دهند. مکان ملاقاتهای گروه جلسه های گروه باید در کجا تشکیل شوند؟ جلسه های گروه را می توان در مکانهای زیادی برگزار کرد، اما رعایت اصل محرمانه بودن اهمیت زیادی دارد؛ اعضا باید احساس کنند که گفته های آنها توسط افرادی که در اتاقهای مجاور قرار دارند، شنیده نمی شود.

 

گروهها اغلب به علت موقعیت فیزیکی تأثیر چندانی بر اعضا نمی گذارند. چنانچه آنها در یک سالن یا بخش عمومی پر از سر و صدا یا مزاحمت جلسه خود را تشکیل دهند، کار گروه بخوبی صورت نمی گیرد. برای فعالیت و کار گروه اتاقی پر از صندلی و میز مناسب نیست. اتاق مورد نظر باید جای نشستن راحتی را برای اعضا فراهم کند. ما اتاقی را ترجیح میدهیم که اعضا بتوانند در آن به صورت دایره وار بنشینند. این وضعیت به اعضا امکان میدهد که یکدیگر را نظاره کنند و آزادانه حرکتهای فیزیکی خود را انجام دهند. در بعضی از موارد نیز بهتر است یار رهبران در کنار اعضا بنشینند. بدین ترتیب، رهبر و یار – رهبر می تواند حالتهای غیرکلامی تمام اعضا را مشاهده کند و در نتیجه از ایجاد یک فضای “ما” در مقابل آنها جلوگیری کند.

گروه های باز یا گروه های بسته

گروه های باز با تغییر عضویت مشخص می شوند. گروه به کار خود ادامه می دهد و زمانی که اعضای خاصی آماده می شوند تا گروه را ترک کنند، اعضای جدید پذیرفته می شوند. گروههای بسته معمولا دارای محدودیت زمانی هستند و از اعضا انتظار می رود تا پایان در گروه باقی بمانند؛ اعضای جدید نیز پذیرفته نمی شوند. این سؤال که آیا گروه باید باز یا بسته باشد به چندین عامل بستگی دارد.

پذیرش اعضا هنگامی که بعضی افراد گروه را ترک می کنند فواید چندی را در بر دارد، زیرا این تغییر باعث تحریک و ایجاد انگیزه می شود. با وجود این، اگر بسیاری از افراد گروه را ترک کنند یا اعضای جدیدی در گروه پذیرفته شوند، دیگر ممکن است آن انسجام قبلی وجود نداشته باشد.

بنابراین، بهتر است زمانی اعضای جدید را بپذیریم که در گروه جای خالی وجود داشته باشد. یکی از همکاران که در یکی از نهادها بار – رهبری هدایت گروههای باز را به عهده دارد بر روشن کردن خط مشی های اصلی گروه برای عضو جدید تأکید می کند. به جای گرفتن وقت گروه (هر زمان که عضو جدیدی پذیرفته می شود) می توان با استفاده از یک مصاحبه ورودی این خط مشی های کلی را مشخص کرد.

میزان تغییر اعضا در گروه باز

چنانچه شما مصصمم هستید که یک گروه باز داشته باشید، ضروری است که میزان تغییر اعضا را مد نظر داشته باشید. اینکه عضو معینی تا چه اندازه می تواند در گروه شرکت کند، غیرقابل پیش بینی است. بنابراین، مداخله درمانی شما باید با توجه به این موضوع طراحی شود که بعضی از اعضا ممکن است نتوانند بیشتر از یکی دو بار در گروه شرکت کنند. در برپایی یک گروه باز، بهتر است که به تمام اعضا یادآوری کنیم که این جلسه ممکن است تنها جلسه ای باشد که آنها ممکن است در کنار یکدیگر باشند.

تمهید درمانی خاصی که شما در صدد اعمال آن هستید، باید در هر جلسه به طور کامل اجرا شود. برای مثال، ممکن است شما نخواهید که زمینه بررسی را در خصوص یک مشکل ناراحت کننده برای یک عضو فراهم کنید، زیرا امکان دارد که این مشکل به طور مناسبی در آن جلسه حل و فصل نشود. شما همچنین مسئولیت تسهیل تعاملهای بین اعضا را به عهده دارید. این عمل می تواند در یک جلسه معین به راه حلهای خاصی منجر شود. برای تحقق چنین کاری باید به اعضا فرصت کافی داد تا در یک جلسه آنچه را که آموخته اند، و در عین حال، احساس خود را در هنگام ترک جلسه مورد بررسی قرار دهند.