غلبه بر رخوت : یک باور غیر منطقی – قسمت اول

غلبه بر رخوت : یک باور غیر منطقی – قسمت اول

ظاهرا به راحتی نمی توانیم از مشکلات و مسئولیتها خلاص شویم. ولی میلیونها شهروند از صمیم قلب به این باور نامعقول اعتقاد دارند که: «با رخوت و عدم تحرک یا با «خوش بودن» منفعلانه و عاری از تعهد می توان به اوج شادکامی رسید.» این باور به چند دلیل نامعقول است:

 

دلایل نامعقول بودن باور به رسیدن به شادکامی از طریق عدم تحرک

 

1. مردم جز در حد فاصل دو تلاش سخت و پر زحمت، به ندرت می توانند احساس شادی و نشاط کنند. اگرچه انسان ها گاهی اوقات از فعالیت مداوم خسته و عصبی می شوند ولی استراحت و رکود بی وقفه نیز آنها را کسل و بی دل و دماغ می کند. «لذت های» منفعلانهای مثل خواندن، تئاتر رفتن، تماشای مسابقات ورزشی، سرگرم کننده و آرامش بخش هستند. ولی اگر فقط این نوع «فعالیت» را دنبال کنیم، بی حوصله و بی تفاوت خواهیم شد.

2.آدم های باهوش، با غرق شدن در فعالیتهای نشاط آور، سرزنده و شادمان می مانند. آنها فقط برای کارها و امور پیچیده، جذاب و غرق کننده و چالش انگیز، زیاد وقت می گذارند.

 

3.شادمانی تا حدودی از غرق شدن در آدمها و وقایع بیرون از خود یا به قول نينا بال هدفمندی نشأت می گیرد. جالب اینجا است که برخی از احساسات منفی ناسالم (احساساتی مثل اضطراب و احساس گناه شدید) و برخی از احساسات مثبت ناسالم (مثل خودشیفتگی و تعصب) نیز آدم ها را در خود غرق می کنند، آرامش بخش هستند و جلوی کسل شدن آنان را می گیرند. به همین دلیل گروهی از آدمها، به رغم مضرات این احساسات، در آنها غرق می شوند. آدمهایی که چنین احساساتی دارند نیز فعالانه در زندگی شرکت می جویند و به همین دلیل از احساس اضطراب و تعصب خود دست نمی کشند. ظاهرا به شدت غرق شدن، وجه اشتراک تمام صورتهای نشاط و زنده بودن است. 

عشق ورزیدن یا عاشق شدن

4. عشق ورزیدن یا عاشق شدن، نه معشوق بودن، یکی از صورت های اصلی غرق شدن توأم با نشاط و سرزندگی است. غرق شدن در امور، سه صورت اصلی دارد: (الف) عشق ورزیدن یا غرق دیگران شدن؛ (ب) خلق کردن یا غرق چیزی شدن و (ج) فلسفیدن یا غرق افکار شدن رخوت و انفعال یا خودداری در حالت معمول نمی گذارد در این سه صورت اصلی و به تبع آن در سرزندگی و نشاط کامل – غرق شوید. زندگی اصولا یعنی عمل کردن، عشق ورزیدن، خلق کردن و فکر کردن. وقتی در نافعالی و یکنواختی طولانی بسر برید، این موارد را به حداقل
ممکن می رسانید.

 

فعالیتهای جاذب و گیرا

5. درگیر شدن در فعالیتهای جاذب و گیرا ابتدا سخت است و در بدو امر برای مردم راحت تر آن است که عقب بنشینند و چندان وارد عمل نشوند. اما وقتی بر این دشواری مقدماتی غلبه می کنند و خودشان را به فعالیت وا می دارند، از فعالیت بیش از انفعال لذت خواهند برد. به زحمتش می ارزد – به شرط آن که آن را ادامه بدهید.

تنبلی و انفعال

6. آدمهایی که زندگی پر از تنبلی و انفعال دارند و یکسره میگویند «به هیچ چیز علاقه ندارم» معمولا ترس های نامعقول خود، به ویژه ترسشان از شکست، را پس می زنند. آنها که شکست را وحشتناک میدانند از فعالیتهایی که واقعا به آنها علاقه مندند حذر می کنند. آنگاه خالصانه، نتیجه می گیرند که به این فعالیتها بی علاقه اند. آنها یکی پس از دیگری از زندگی خود تکه برداری می کنند و در نهایت «چیزی نمی گذارند که به آن علاقه مند شوند. این آدم های بی تفاوت حتی از آدمهای مضطرب و متخاصمی که حداقل در ترسها و خصومت های خود غرق هستند نیز ناشادتر هستند.

 

اعتماد به پیشرفت یا خود تاثیرگذاری

7. اعتماد به پیشرفت یا خود تاثیرگذاری، رابطه تنگاتنگی با فعالیت دارد. شما به این دلیل می دانید می توانید فلان کار را انجام بدهید که قبلا با رفتارتان ثابت کرده اید میتوانید آن را . انجام بدهید. فردی که هرگز راه رفتن را نیازموده به سختی می تواند به خودش اطمینان بدهد که می تواند راه برود – یا شنا کند، سوارکاری کند و خلاصه هر تحرک عضلانی دیگری را انجام بدهد. بله جامعه نیاز شدید به موفقیت را در ما ایجاد می کند. بله ایجاد می کند. در نتیجه بخش قابل توجهی از «غرور» یا «اعتماد به نفس، ما در واقع غرور و اعتماد به نفس غلطی است که ریشه آن به «نیاز» به موفقیت برمی گردد.

همان طور که من (آلبرت اليس) در کتاب عقل و هیجان در روان درمانی گفته ام، وقتی اعتماد به پیشرفت و اعتماد به عشق پیدا می کنید که عملا به خودتان نشان بدهید می توانید موفق شوید یا عشق کسی را جلب کنید. شما به این دلیل از چنین احساساتی لذت می برید که می دانید در فلان کار مهم یا در عشق می توانید خوب عمل کنید و انگیزه دارید که در این زمینه ها پاداش بیشتری بگیرید. بهتر است اعتماد به پیشرفت و اعتماد به عشق را با اعتماد به نفس اشتباه نگیرید؛ چون اعتماد به نفس، قائم به ذات و خوشایند است. 

مبارزات و تکالیف

وقتی می گویید «مطمئن هستم که می توانم در مدرسه یا در کارم خوب عمل کنم» ، جمله ای گفته اید که می توانید آن را اثبات کنید؛ یعنی نشان بدهید در اکثر مواقع خوب عمل می کنید. اما وقتی می گویید «خیلی اعتماد به نفس دارم» ، در واقع تلویحا می گویید (۱) عملا تمام کارها را خوب انجام می دهید، (۲) بنابراین آدم خوبی هستید و (۳) به همین دلیل حق دارید زندگی کنید و خوش باشید. دو جمله آخر، فقط به این دلیل که به آن اعتقاد دارید، درست هستند. پس بهتر است به جای اعتماد به نفس و عزت نفس، دنبال اعتماد به کار و اعتماد به عشق باشید. چون اعتماد به نفس و عزت نفس، کلیت وجود یا خود شما را در بر می گیرند . و آن قدر پیچیده و همه شمول هستند که اندازه گیری با درجه بندی واحدی ندارند.

انسان، حیوانی است که ترجیح می دهد. برای اطمینان یافتن از این که می تواند برخی مبارزات و تکالیف را انجام بدهد، آن مبارزات و تکالیف را بپذیرد و فلسفه رخوت و نافعالی، به ویژه وقتی انگیزه آن ترس از شکست باشد، جلوی اعتماد به پیشرفت و اعتماد به عشق را می گیرد.

 

علیه خود عمل کنید!

8.همان طور که بارها در این کتاب تکرار کردیم، برای آن که جلوی رفتار ناکام کردن خود را بگیرید بهتر است عمل کنید. اگر عادتی دارید که سلامت، شادی و روابط شما را به خطر می اندازد و می خواهید آن را ترک کنید تقریبا چاره ای ندارید جز آن که علیه عادت خود اقدام فکری و عملی کنید. رشد و کمال زمان می برد و مستلزم صرف انرژی است. هرچه نافعال تر باشید، بیشتر جلوی قوی ترین احساسات خود را می گیرید و سلامت تان را به خطر می اندازید.

رخوت، رخوت می آورد

9. رخوت، رخوت می آورد. هرچه بیشتر از فعالیت – به ویژه از رفع اضطرابتان – حذر کنید، بیشتر به نافعالی عادت خواهید کرد و فعالیت برای شما سخت تر می شود. برای مثال اگر واقعا دوست دارید بنویسید و نقاشی کنید، هرچه بیشتر ننویسید و نقاشی نکنید، نوشتن و نقاشی کردن برای شما سخت تر خواهد شد. و همان طور که قبلا گفتیم، رفته رفته علاقه خود به نویسندگی و نقاشی را از دست خواهید داد. پس رخوت، خودش را تقویت می کند و این روند همین طور ادامه می یابد.

در بسیاری از زمینه های مهم، عمل، به ویژه فعالیت خلاقانه و به شدت غرق کننده یکی از ارکان زندگی شادمانه است. اگر قبول ندارید، با فلسفه رخوت و نافعالی زندگی کنید و به رضایت مندی خود لطمه بزنید. اقداماتی که برای یک زندگی کامل تر می توانید انجام بدهید را میتوانید در مطلب بعدی بخوانید.

 

 

منبع: کتاب زندگی عاقلانه آلبرت الیس ؛ ترجمه مهرداد فیروزبخت ؛ انتشارات رشد