توتم و تابو – فروید

فروید در این کتاب آنچه را در کتب دیگران در باب آداب و رسوم و احساسات و تفکرات و طرز زندگی مردمان اولیه خوانده بود، با نتایجی که از احوال بیماران روانی به دست آورده بود مقایسه کرده و چنین نتیجه می گیرد که سازمان فکری و احساسی مردمان اولیه با بیماران روانی وجوه اشتراک فراوانی دارد: مثلا بیمار روانی برای فکر و اندیشه خود قدرت فراگیر غیرقابل محدودی قائل است. فروید همچنین متوجه شد که در احساسات مردمان اولیه بین عشق و کینه فاصله چندانی نیست: از یکطرف سر دشمن را از تن جدا می کنند و از طرف دیگر در برابر سر بریده ندبه و زاری می کنند. همینطور ماجرای کشتن پدر توسط فرزندان در قبایل بومی و اولیه، که عین همین احساس گناه و رفتارهای اغراق آمیز و دوگانه نسبت به پدرشان در بیماران روانی مشاهده می شود. همچنین شباهتهایی بین این قبایل و کودکان وجود دارد مبنی بر ترس از یک حیوان که زمانی کودک (یا قبیله) با او رابطه خوبی داشته است.

فروید ابتدا ممنوعیت زنا با محارم را در قبایل بدوی مورد بررسی قرار می دهد، سپس به بررسی تابو (مقدسات و محرمات) می پردازد که به نظر فروید تابو نشأت گرفته از احساسات  ضدو نقیض (مثل عشق و کینه که یکی آگاه و دیگری ناخودآگاه است) می باشد. این احساسات دوگانه معمولا نسبت به پدر (راس قبیله و قدرت) وجود دارد که موجب رفتار دوگانه در فرزندان می شود.

فروید بحث را با اعتقاد به جادو ادامه می دهد که در واقع جادو یعنی «اشتباه کردن روابط بین اشیا در ذهن با روابط واقعی بین خود اشیا در طبیعت». این اعتقاد به جادو در بیماران روانی و همچنین کودکان وجود دارد. در نهایت فروید به نتیجه گیری خود می رسد که این نتیجه از مهمترین عقاید فروید است که بارها در نوشته های دیگر خود به این نتیجه گیری اشاره می کند. خلاصه تحقیق چنین میشود که عقده اودیپ در واقع هم منشأ آیین، اخلاق، جامعه و هنر است و هم هسته مرکزی بیماری های روانی. آیا شگفتی آور نیست که حتی این مسائل مربوط به حیات روانی ملل را بتوان با تکیه به یک تکیه گاه ملموس که همان موضوع رفتار پسران با پدران باشد، حل و فصل کرد؟

نام کتاب: توتم و تابو

نویسنده: زیگموند فروید

مترجم: ایرج پورباقر

سال: 1913

انتشارات آسیا