تمدن و ناخشنودی های آن – فروید

چاپ مقاله

تمدن و ناخشنودی های آن، از جمله مهم ترین آثار فروید می باشد که در سال ۱۹۲۹ نگارش و در سال ۱۹۳۰ انتشار یافت. فروید در این کتاب با اتخاذ رویکردی روانکاوانه، تکوین و تکامل فرهنگ و تمدن را مورد بحث قرار می دهد. کشمکش میان غرایزفردی و اقتضائات اجتماعی که خاستگاه ملالت های تمدن می باشد، موضوعیت اصلی مطروحه در این کتاب می باشد. اساس و هدف فعالیت ما آدمیان ارضای غرایزی است که به طور طبیعی در نهادمان وجود دارند و در اصل فردی اند. در عین حال ما ذاتا موجوداتی اجتماعی نیز هستیم زیرا برای ارضای سایقهای فردی به جمع نیازمندیم و از این رو ناچاریم به منظور ماندن در جمع، سایقهای خود را محدود و مهار کنیم. کشمکش میان این دو گرایش متعارض موجب آن وضعی می شود که این اثر بیان کننده آن است، یعنی ملالت یا ناخشنودی در تمدن.

فروید بر این نکته انگشت می گذارد که همه ی فرمانها و دستورات اخلاقی به منظور ایجاد همبستگی و اتحاد بین انسانها (مانند همسایه را چون خودت دوست بدار)، دستوراتی هستند که نوع بشر به طور مستمر قادر به پیروی از آنها نیست و به هنگام نزاع و تعارض، نیروهای غریزی نیرومندتر از موازین فرهنگی و قوانین اخلاقی اند که تمدن، آنها را به منظور حفاظت از فرد وضع کرده است. تمدن فرایندی در خدمت اروس است، اروسی که هدفش وابسته کردن افراد به یکدیگر و سپس گردآوردن خانواده ها، نژادها و ملت ها است. اما غریزه تجاوزگری که از غریزه مرگ نشأت میگیرد مخالف با این برنامه تمدن است. این جدال بین اروس و مرگ در تمامی زندگی وجود دارد به همین سبب تکامل تمدن را می توان جدال انسان برای زنده ماند دانست.

فروید معتقد است که فرایند تمدن همان فرایند زندگی فردی است و رشد و تکاملشان مشابه هم است. مثلا اجتماع نیز مانند فرد فراخودی دارد. فروید در اینجا این سوال بدون جواب را مطرح میکند که اگر رشد تمدن و رشد فرد دارای وجوه مشترک عمده ای هستند و اگر هم هردو از شیوه هایی یکسان بهره می برند، آیا مجاز نیستیم به این برداشت برسیم که برخی از دوره های تمدن دستخوش روان نژندی بوده اند؟

فروید در این کتاب کوچک ، مسائلی مثل جاودانگی و فنا، سعادت ، روابط انسانی – اجتماعی ، عشق و پرخاش را که تحت کنترل فرهنگ و تمدن درآمده اند ، مورد بررسی روان کاوانه قرار می دهد.

نام کتاب: تمدن و ناخشنودی های آن

نویسنده: زیگموند فروید

مترجم: خسرو همایون پور

سال: 1930

انتشارات امیر کبیر