تاثیر منفی تنبیه بر رفتار کودکان

تاثیر منفی تنبیه بر رفتار کودکان

تنبیه – بلی یا نه ؟

تنبیه یکی از وسایلی است که گاه والدین به عنوان ابزاری تربیتی از آن استفاده می کنند. واقعا تنبیه چیست؟ آیا باید آنرا به کار برد یا نه؟ اگر بلی چگونه؟ و اگر نه چرا؟ نظر به اهمیت آن در سنین پیش دبستانی پاسخ به این موضوع در این قسمت آمده است.

منظور از تنبیه ارائه یک محرک ناخوشایند به منظور حذف و از بین بردن یک رفتار نامطلوب است. مثل وقتیکه کودکی عمل نادرستی را انجام می دهد و مادر به خاطر اینکه این رفتار او دیگر تکرار نشود گوش او را فشار می دهد (محرک ناخوشایند).  اصطلاح مشابه که گاه روانشناسان آنرا معادل و مرادف تنبیه میدانند حذف آموزی” یا آموزش حذف است که هدف از آن نیز کاهش رفتار است منتها به جای ارائه محرک ناخوشایند طی آن یک محرک خوشایند حذف می شود مثل موقعیکه پدری به خاطر حرف زشتی که فرزندش زده او را از بردن به میهمانی محروم می کند (حذف محرک خوشایند)، یا مثلا مدت ۱ ساعت با او قهر می کند و حرف نمی زند.

 

نکاتی که در تنبیه کردن باید مورد توجه قرار گیرد

تنبیه هیچگاه به عنوان اولین راه یا یک ابزار اصلی مورد استفاده قرار نگرفته و توصیه نیز نشده است ولی اگر اجباری در استفاده از آن بود لازم است موارد ذیل در آن لحاظ شود.

۱- وقت تنبيه: همانند تشویق، تنبیه نیز بهتر است بلافاصله پس از رفتار نامطلوب صورت پذیرد. زیرا امکان دارد در این بین رفتارهای مطلوب نیز از کودک سرزده و او تصور کند به خاطر رفتار مطلوب تنبیه شده است.

۲- شدت تنبیه: در این مورد باید به حیطه سنی کودک، شرائط روانی او و شدت عمل نامطبوع او توجه نمود. ممکن است با یک کودک باید ۱ ساعت ولی با یکی باید ۲ ساعت قهر کرد.

۳- علت تنبيه: در موقع تنبیه باید علت تنبیه شدن را برای کودک توضیح داد تا نسبت به کار خود آگاهی ذهنی پیدا کند.

۴. ثبات تنبيه: اگر رفتاری بد است باید همواره مورد مواخذه قرار گیرد نه اینکه يكبار بخندیم و برای همان کار بار دیگر تنبیه کنیم.

علاوه بر موارد فوق تنبيه:

• نباید در حضور جمع انجام شود.
• باید عادلانه و به دور از تبعیض باشد.
• زیاده روی نشود
• رفتار کودک تنبیه شود نه شخصیت او.

تنبیه، چرا نه؟

عموما روانشناسان توصیه ای به تنبیه نمی کنند مگر به عنوان آخرین وسیله. این مطلب دلائل مختلفی دارد که به ذكر بعضی از آنها بسنده میشود.

۱- در تنبیه به فرد می گوئیم کاری را نکن ولی نمی گوئیم چه کاری را بکن!
۲- چهره فرد تنبیه کننده در نظر فرد تنبیه شونده عموما مخدوش و خراب میشود و به گونه ای رابطه بین آنها نامطلوب و در واقع باعث انزجار از فرد تنبیه کننده میشود.

۳- در تنبیه نوعی پرخاشگری وجود دارد لذا فرد تنبیه کننده با پرخاشگری خود به گونه ای مجوز این کار را به فرد خاطی می دهد. به عبارت دیگر با انجام رفتار پرخاشگرانه آنرا تائید می کند.

۴- با تنبیه ممکن است رفتار نامطلوب به صورت موقت کم شود لذا این مطلب باعث تقویت فرد تنبیه کننده می شود که با اعمال تنبیه مرتب سعی کند رفتار نامطلوب را دوباره کم کند. 

۵- در اثر تنبیه زیاد فرد تنبیه شونده مجبور است به گونه ای از آن فرار کند لذا ممکن است دست به دروغگویی، فرار و … بزند.

و عموما فرد تنبیه شونده احساس حقارت خواهد کرد. این موضوع می تواند به اعتماد به نفس، خلاقیت و عزت نفس او لطمه وارد نماید.