بررسی علل اساسی اهمال کاری
چاپ مقالهبررسی علل اساسی اهمال کاری
اگر بتوانیم اهمال‌کاری را ریشه‌یابی کنیم، بی‌تردید درمـان آن سـهل و آسان خواهد بود. اینک نوبت آن فرا رسیده که به برخی ریشه‌ها و عوامل اساسی اهمال‌کاری توجه کرده راهی برای درمان آن بیابیم. (1)
روان‌شناسان چند عامل مهم را برای این آسیب روانی نـام بـرده‌اند که آن‌ها را در دو دسته کلی، مورد بررسی قرار می‌دهیم:
1. آسیب‌ها و نابهنجاری‌هایی که مربوط به روان شخص اهمال‌کار است؛ همچون: خودکم‌بینی، توقع بیش از حد از خود، پایین بودن سطح تحمل، کمال‌طلبی وسـواس‌گونه، اشـتیاق به لذت‌جویی کوتاه مدت، فقدان قاطعیت، و عدم اعتماد به نفس.
2. آسیب‌هایی که در ارتباط با دیگر اشخاص و یا محیط اطراف، خود را نشان می‌دهد؛ مانند: نارضایتی از وضع موجود، عدم تسلط بـر کـار، نـگرش منفی به کار، نگرش غـیر واقـع بـینانه از دیگران، احساس عدم مسؤولیت در برابر دیگران، لجبازی با دیگران، اهمال‌کاری و پرخاشگری انفعالی، بر چسب زدن به این و آن.
آنچه تنها به شـخص اهـمال‌کار بـستگی دارد
1. احساس خودکم بینی:
این احساس بر اثر سـه بـرخورد اجتماعی حاصل می‌شود.
الف. کسی که از خود توقع دارد که کاری که به انجام می‌رساند، از همه بهتر و کامل‌تر باشد همیشه رفـتار او هـمراه بـا ترس، اضطراب و تشویش ناخواسته است.
ب. به طور طبیعی همه خـواهان جلب محبت دیگران هستند، ولی چون نمی‌توانند به اوج آن دست یابند، بنابراین، رنجیده خاطر شده و در نهایت نسبت به آنـان خـصومت مـی‌ورزند.
ج. هرکس دوست دارد بر ضعف شخصیت خود غالب آید، اما درصد کـمی از انـسان‌ها بر آن فایق می‌آیند. درنتیجه، به اضطراب و نا امیدی مبتلا می‌گردند. به نظر می‌رسد، بهترین درمان بـرای رهـایی از ایـن حالت این است که انسان کاری کند که به حیطه ولایت خـداوندی وارد شـود تـا به آرامشی جدی دست یابد.
2. دم بـینی:
بـرخی انسان‌ها زمان کوتاهی از عمر خویش را می‌بینند. گویا همه چیز امروز است و فـردایی وجـود ندارد، گو این‌که دم غنیمت باید شمرد. لیکن برنامه برای آینده نداشتن و تنها به امروز نـظرکردن، بـرنامه‌ریزی را به مخاطره می‌اندازد.
3. توقع بیش از حـد از خـود:
اگر شما در رفتار خویش توقع بیش از توان خود را داشته باشید، به ناچار نـمی‌توانید بـه موقع به وعده خود وفـا کـنید. مـتأسفانه کامل‌گراها، ستارگان را هـدف قـرار می‌دهند ولی جز هوا نـصیبشان نـمی‌شود. هرچند دقت در انجام کار برای خوب انجام گرفتن لازم است، اما تندروی در این خواسته نـوعی آرمـان گرایی است که منجر به شـکست مـی شود. گـفتاری از مـولی عـلی علیه‌السلام گویای همین واقـعیت است: «به راستی که زیان‌کارترین مردم در معامله و ناامیدترینشان در تلاش و کوشش کسی است که تن خـویش را در راه به دست آوردن آرزوهای خود فرسوده کـند…»
4. پایین بودن سطح تحمل:
کودک هرگاه از چیزی بدش آید، به وسیله جیغ کشیدن و فریاد زدن ناخوشنودی خویش را ابراز می‌دارد. به تدریج هرچه زمان مـی‌گذرد و او بزرگ‌تر می‌شود، بر اثر تجارب افزوده شده، قدرت تحمل‌پذیری او بالا می‌رود. برخی در برابر ناملایمات شکیبا و صبورند ولی بعضی‌ها خیلی زود از کوره در می‌روند.
به اعتقاد ما میزان تحمل پذیری افراد به سرشت، خـُلق و خـوی، میزان تأثر آن‌ها، ساختار فیزیولوژی و قدرت اراده آنان بستگی دارد. باید گفت: به طور کلی کسانی‌که به ندگی خوش‌بین‌ترند، ناملایمات زندگی را آسان‌تر گرفته و کار برای آنان رنج‌آور نخواهد بود.
5. کمال‌گرایی وسـواس‌گونه:
گـرچه کمال‌جویی در نهاد همه انسان‌ها نهفته شده است و دقت برای خوب انجام گرفتن لازم است، اما کمال‌گرایی وسواس‌گونه راه مناسبی برای بالا بردن کیفیت نیست؛ چـرا کـه همیشه برآیند وسواس جز اضـطراب و عـقب نشینی در انجام کار چیز دیگری نخواهد بود.
6. لذت جویی و راحت‌طلبی:
بسیاری از اهمال‌کاری‌ه نتیجه لذت‌جویی آنی و بی‌تابی در رسیدن به خوشی زودگذر است؛ برای مثال، کسی که به برنامه‌های جـدی درسـی خود بـی‌اعتناست و بیش‌تر وقت خود را، حتی در ایام امتحانات به بازی، شب‌نشینی، تفریح و… می‌پردازد و یا داوطلب دوره دکتری که به بـهانه امتحانات سخت برای ورود به آن، از این فکر صرف‌نظر کرده و راه پیشرفت را بر خـود مـسدود مـی‌کند و… .
1.آقاتهرانی، مرتضی (1382).اهمال کاری (تعلل ورزیدن)؛ بررسی علل، راه کارها و درمان. ماهنامه معرفت. شماره 64، 38-53.